Uitgestelde zorg is dure zorg
Toegang tot zorg is rechtstreeks verbonden met financiering. Het achterwege blijven of vertragen van zorg resulteert in aanzienlijk hogere kosten. Toegang tot zorg voor dak- en thuisloze mensen heeft niet alleen positieve gevolgen voor de betrokkenen, maar draagt ook bij aan een gezondere maatschappij.
Toegang tot zorg en financiering
In Nederland is toegang tot zorg direct verbonden met financiering. De overheid vergoedt via de zogenaamde CAK-regeling tachtig procent van de kosten voor eerstelijnszorg wanneer iemand niet verzekerd is, en voor ziekenhuizen en GGZ is dit zelfs honderd procent.
Echter, de praktijk van het navigeren door dit financieringslandschap is vaak ingewikkeld en onbekend, wat soms leidt tot het weigeren van zorg. Hoewel de regeling bestaat, blijft de praktijk uitdagend. Het zorgfinancieringssysteem in Nederland is voor deze doelgroep onnodig ingewikkeld.
Van eenvoudige wond naar amputatie
Een Poolse man met een eenvoudig te behandelen wond aan zijn voet wordt geweigerd bij de spoedeisende hulp. Omdat zijn situatie niet als ernstig genoeg wordt beschouwd en hij niet verzekerd is, wordt hem zorg ontzegd. De man, die buiten slaapt, struint door de straten, durft zich niet opnieuw te melden bij een zorgverlener.
Uiteindelijk wordt de pijn ondraaglijk en kan hij niet meer lopen. Wanneer hij met de ambulance naar de spoedeisende hulp wordt gebracht, blijkt amputatie onvermijdelijk. Deze schrijnende situatie benadrukt de kritieke noodzaak van tijdige toegang tot zorg voor iedereen, ongeacht de omstandigheden.
Op termijn veel duurder
De financiële lasten voor de samenleving stapelen zich op, ver boven wat directe toegang tot goede zorg zou hebben gekost, om nog maar te zwijgen van de bredere maatschappelijke kosten.
Al in 2003 werd in Rotterdam berekend dat elke euro besteed aan zorg voor dak- en thuisloze mensen 2,3 euro aan overige kosten voorkomt. Deze verhouding is sindsdien verslechterd, terwijl de problematiek groter en complexer is geworden.
De financiële gevolgen van het ontzeggen van zorg, zoals in het voorbeeld van de beenamputatie, zijn overduidelijk. Vaak is de realiteit nog ingewikkelder. Denk aan een verslaafde, onverzekerde vrouw die steelt om haar verslaving te bekostigen. Ze belandt herhaaldelijk in detentie, waar ze telkens in detox gaat (ontgiften onder medische begeleiding). Hoewel dit haar in leven houdt, wordt ze na detentie telkens de straat op gestuurd met slechts drie dagen medicatie, zonder overdracht van medische gegevens aan een (huis)arts. Het ontbreken van continuïteit in zorg leidt ertoe dat ze snel weer in haar verslaving terugvalt. Deze vicieuze cirkel leidt tot enorme maatschappelijke kosten, waaronder verzekeringen, politie-inzet, justitie, detentie, en meer. Het herhaalt zich steeds opnieuw.
Europees economisch onderzoek naar de effecten van het alleen verlenen van noodzorg aan migranten (Cost of exclusion from healthcare, 2015) toont onmiskenbaar aan dat reguliere preventieve zorg loont. Een patiënt tijdig behandelen, en niet pas bij acute noodzaak, spaart niet alleen levens. De business case is geen hogere wiskunde, tijdig toegang tot zorg bieden spaart ook de overheidsbalans.
Toegang tot zorg voor dak- en thuisloze mensen heeft niet alleen een positieve impact op het individu, maar draagt ook bij aan het verminderen van maatschappelijke kosten.
Marcel, straatdokter
“In 2014 publiceerden we schokkende onderzoeksresultaten in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Dak- en thuisloze Rotterdammers gaan veertien tot zestien jaar eerder dood dan hun gemiddelde stadsgenoot. In mijn dagelijkse praktijk ervaar ik dat deze schrijnende realiteit niet is verbeterd. Voor heel Nederland geldt dat dak- en thuislozen niet vroegtijdig sterven door dak- en thuisloosheid, maar door vermijdbare ziekten waarmee ze worden geconfronteerd.”
Luciano, ervaringsdeskundige
“Mijn missie is om hoop te verspreiden. Het overbrengen van het gevoel van verbinding met de situatie van de persoon die voor me staat voor me is ‘goud’. Zonder trucjes probeer ik een gelijkwaardige, herkenbare (en dus veilige) situatie te creëren, van waaruit hoop kan bloeien. Zo ben ik zelf een mogelijk antwoord op de hulpvraag. Als dat niet het geval is, verkennen we samen mijn netwerk wat wel helpend kan zijn.”
